Fiets? iets of niets

Als Hollander valt het al snel op dat fietsen in Japan een totaal andere beleving is dan in de lage landen. Verwar Japan niet met beelden van miljoenen fietsende Chinezen in de steden daar. Bijzonder weinig Japanners zullen bij een stralende zondag denken aan een fietstocht. En aparte fietspaden zijn hier ook zeldzaam. Fietsen als recreatie is dus niet vanzelfsprekend. De fiets wordt vooral gezien als het vervoermiddel van de scholier en soms ook wel ouderen. Zeg maar iedereen die niet mag autorijden. Als je weet dat Japan erg bergachtig is en op het vlakke land een uitmuntend openbaar vervoer heeft is de noodzaak voor een tweewieler er niet echt. Japanners zijn erg kwaliteitsbewust, maar voor fietsen wordt een uitzondering gemaakt zo lijkt het. Bijna iedere scholier heeft een goedkope rammelkast met onvermijdelijk mandje voorop. De remmen zijn vaak ook van een twijfelachtige kwaliteit dat je er niet eens mee van een berg af wilt. Opvallend is ook dat niemand het zadel op de 'juiste' stand zet, maar ik vermoed dat dat stoer gevonden wordt. Een soort Harley Davidson gevoel op een Chinese tweewieler misschien. De sloten zijn ook van een schattig naieve makelij of niet eens aanwezig. Het is eigenlijk al gek dat dit ons verbaasd. In niet stedelijke gebieden kom je ook wel eens 'echte' fietsers tegen, waarbij opvalt dat vele van hen ambitieuze tochten doen. Zoals een 'rondje' kustlijn of van uiterst Noord naar Zuid. Zij hebben uiteraard dan wel goed materiaal, maar ze moeten wel door dezelfde honderden tunnels als het overige (vracht)verkeer. Naast het 'gewone' gevaar van langs razend verkeer komt daar ook nog een vuile lucht bij. Fietsen in een stad is weer heel anders. Je moet eigenlijk de stoep gebruiken wat niet meevalt met voetgangers en vooral door een continue gevecht om alle op- en afritten bij huizen en winkels goed door te komen. Eigenlijk heb je dan aan een mountainbike het meest. Een bijzonder leuk en goed vertaald boek is 'Een gaijin op de fiets' van de Engelse Josie Dew. Erg aardig ook omdat iedere Japanner met haar te doen heeft. Want een vrouw alleen en zeker in de slechts denkbare tijd (regentijd en hete zomer) op de fiets door Japan is een heel avontuur.

Kinderwagenloosheidsgehalte

Kinderwagens zijn niet populair in Japan. Vele moeders geven er de voorkeur aan om hun kind zelf te dragen. Of een draagzak te gebruiken. En dat doet soms wat vreemd aan als je ze ziet gaan door een supermarkt of zo. Vooral als de kleine ook nog eens slaapt. Het gebrek aan kinderwagens heeft alles met een diepere culturele betekenis te maken. Niet met te kleine auto`s of andere praktische bezwaren. Het is een concreet voorbeeld van de zogenaamde collectieve cultuur. Vaak is het lastig uit te leggen waarmee Japan zich onderscheidt met Westerse landen zoals Nederland waar veel draait om het ik ik ik gehalte. De eerste stap voor een Japanse ouder is dan ook niet een aparte kinderkamer te maken als de kleine zich aandient. Veelal zal de kleine bij de ouders op de kamer slapen. De constante nabijheid van de moeder vooral maakt de baby nog meer afhankelijk van haar. Voordeel schijnt te zijn dat de baby een stuk minder huilt. Zoals al gezegd is het in winkels soms verre van praktisch om met zo`n kleine op je arm te winkelen en af te rekenen, maar daar valt zo te zien best mee te leven. Een ander gebruik is of misschien was ook dat de kleintjes in een draagrugzak op de rug van moeder of oma hangt terwijl er gewerkt werd op het land. Maar die traditionele werkwijze op de rijstvelden is ook steeds meer vervangen door machines. Kinderkamers voor de allerkleinste zijn dus zeldzaam in Japan.

Wegcijferen voor gevorderden

Honne en Tatemae zijn twee handige begrippen om eens dieper in de Japans hoofden te kunnen kijken. Het ligt een stuk meer genuanceerd dan het 'what you see is what you get' idee. Lang niet alles is zoals het lijkt. Nu heeft (bijna) ieder mens wel de beleefdheid om niet altijd precies te zeggen wat hij denkt. Alleen lijkt dit tot kunst verheven in Japan, waar men continue moet blijven nadenken om niemand tegen de gevoelige schenen te schoppen. Wegcijferen voor gevorderden dus. Honne is want men echt denkt, maar je moet wel heel close met die persoon zijn om daar ooit achter te komen. Tatemae is het masker voor de gewenste reactie op iets. Eigenlijk kan je beter observeren dan vragen als je je vinger ergens achter wil krijgen. Zelfs iemand die zwaar depressief is zal zeggen dat het goed gaat. Alle etiqueten en beleefdheden tegen bijvoorbeeld ouderen en leidinggevenden maken het leven voor veel mensen uiteraard erg complex. Nooit kunnen zeggen wat je denkt leidt tot veel sociale problemen zoals het wellicht bekende Hikikomori verschijnsel. Jongeren onttrekken zich aan het 'normale' leven, omdat ze simpel weg niet overweg kunnen met verwachtingen van de maatschappij. Om deze post een beetje op te vrolijken kan ik melden dat er ook zeker veel spontane Japanners zijn. Ik zeg niet dat zij lak hebben aan de normen en waarden, maar ze schamen zich niet voor een eigen mening. Ook kan een gezellig avondje in de bar veel doen om eens met het hart te spreken en de druk van het leven weg te spoelen met een drankje. Hart vs hoofd dus.

Groot licht

En opeens ging het licht aan! Laat ik eens iets vertellen over licht. Tja ik weet niet of dit een heel spannende post zal zijn, maar het valt me vaak zo op dat men van die gigantisch grote lichten in huis heeft. Geen sfeervol spotje of zo, maar één of enkele grote witte lampen aan het plafond. Met het onvermijdelijke koordje eraan. Deze Japanse lampen zijn voorzien van twee ronde tl's en een mini lampje om zo een beetje te kunnen spelen met de lichthoeveelheid. Het nadeel is alleen dat je vaak een paar keer aan dat koord moet trekken voordat het licht uit is. En ook hangt dat koordje nog wel eens in de weg, maar dat kan natuurlijk met m'n eigen onhandigheid te maken hebben :D. Ik denk dat dit misschien ook een beetje 'in het licht' van interieur verzorging gezien kan worden. Ik heb toch altijd het idee dat men veel minder tijd en geld besteed aan een 'gezellig' huis, maar dat is uiteraard slechts een vlugge observatie. Op tv zie je in ieder geval geen programma's erover voorbij komen. Daar is eten, flauwe talkshows en honkbal de hoofdmoot. Maar wie weet slaat mijn bewering wel nergens op want Ikea is onlangs weer open. Weer zeg ik omdat ze een jaar of tien geleden een minder geslaagde poging waagde, dus nu zal Japan wel klaar zijn voor de Björn's en Frida's. Of toch voor die Zweedse balletjes :D

Lelijk stroom

Toeristische organisaties zijn bijzonder handig in het omzeilen van de mindere kanten van een land. Terecht natuurlijk als je mooie tempels, wereldsteden, vulkanen, nationale parken, Mt Fuji etc te bieden hebt, maar doordat sprookjes achtige beeld is je eerste indruk misschien een tikkeltje teleurstellend. Kyoto bijvoorbeeld ziet er niet direct zo werelderfgoed achtig prachtig uit als je uit het station komt. Schrik niet, want ik kan je echter verzekeren dat er in/om de stad bijzonder veel moois te zien is. De grootste stoorzender, die behendig buiten de folders blijven, zijn de bovengrondse stroomdraden. Dit is gewoon lelijk om te zien om het maar eens lekker ongenuanceerd te zeggen. Zowel in woonwijken als in het buitengebied hangt er vaak wat boven je hoofd. Naast de hoofdleiding heb je ook vele aftakkingen naar ieder woning. En maken de palen op de vaak smalle weggetjes ook niet echt handig voor elkaar met een auto te passeren. Buiten de steden zijn er misschien ook een beetje veel masten, maar door de bergachtige natuur kan dat misschien niet altijd anders. Maar schrik niet, want er blijft veel mooie vrije natuur over hoor. Heel veel zelfs. Je moet deze stroomvoorziening vooral zien als een overblijfsel van het oude Japan, voordat de economie hier die gigantische groei in welvaart doormaakten. Ik dacht even dat het een praktische reden had. Het zou misschien makkelijk zijn om te repareren na een aardbeving, maar het is uiteraard een stuk veiliger (en mooier) als alles gewoon onder de grond zou zitten. Men is zich inmiddels hiervan wel bewust en stopt de kabels bij nieuwe wijken meer weg. En uiteraard in de mooiste toeristische straatjes. Stroom is hier overigens ook voor een behoorlijk deel nucleair of afkomstig uit waterkrachtcentrales. Verder is Japan erg afhankelijk van energie import. Zoals in vele landen zijn er hier ook goede initiatieven om stroom te besparen. Met CoolBiz en Warmbiz is het airco stroom gebruik een stuk gedaald en het heeft het ook zeker een bijdrage geleverd aan een informeler kantoorleven. Zoals geen das in de zomer en een dikke trui in de winter is hier best gewaagd, maar daar kom ik nog wel eens op terug. Toch dus nog een minpuntje gevonden in dit mooie land!!

Praten in geluiden

Wat is `Saa Saa' ? Of wat kan een Japanner bedoelen met de hardere versie `Zaa Zaa' ? Een lastige testje misschien? Welkom in de wereld van Giongo en Gitatigo. Deze termen staan voor het nabootsen van klanken. Giongo drukt geluiden uit en Gitatigo probeert acties en emoties na te bootsen. Communiceren kan op vele manieren. En deze veel toegepaste vorm vind ik nog steeds erg interessant. Nu heeft iedere cultuur wel wat vergelijkbare klanken, maar niet zo veel als in Japan vermoed ik. Het blijft voor mijzelf onmogelijk om de link te maken met het geluid en het woord, maar dat kan uiteraard ook aan mij beperkte inlevingsvermogen liggen :D. De gevoelstermen vallen vaak op doordat ze tweemaal hetzelfde woordje achter elkaar uitspreken. Hiri Hiri, Moji Moji, Bari Bari, etc. Saa Saa is het geluid wat een Japanner hoort als hij stromende water hoort of als het regent. Echter als het harder regent beweert men daar Zaa Zaa in te herkennen. Tja, ik kan me voorstellen dat het lastig is. Deze 'taal' wordt ook gebruikt om bijvoorbeeld je buikpijn bij de dokter uit te leggen. Waarbij er meerdere varianten zijn om de beste beschrijving te geven. Een ander zelftestje zou kunnen zijn dat je met je vinger over je arm wrijft. Als de huid superglad is zou je Sara Sara moeten kunnen horen volgens de klank logica. Is de huid ruwer en behaard dan hoor je als het goed is Zuru Zuru. Ik heb na een klein zoektochtje een aardige website gevonden waar heel veel van deze klanken beschreven zijn. Genoeg geblogd weer voor vandaag ik ben Kala Kala dus ga even wat drinken :D

De slimme weegschaal

Tijd voor een kennismaking met de volgende generatie van de weegschaal. Ik herinner me dat ik een paar jaar terug eens naar zo'n weegschaal vroeg bij BCC in Nederland. Ik wilde weten of ze ook een model hadden dat ook vetpercentage en calorie verbruik kon meten. De verkoper keek me verbaasd aan en vertelde dat zoiets toch echt niet bestond. Rare klant dacht hij en ik wist weer even dat dat soort ontwikkelingen in Japan altijd een stuk sneller gaan. Een beetje huishouden heeft in Japan een weegschaal die veel meer doet dan enkel je gewicht weer te geven. Geef een keer je lengte en leeftijd en ga met blote voeten op de weegschaal staan en je krijgt dus onder meer je vetpercentage, orgaanvet, je caloriegebruik, spiermassa, botmassa, etc en er zijn modellen die dit met bluetooth naar je mobieltje doorseinen om alles goed in de gaten te houden of het ter beschikking van je dokter te stellen. Een typisch kaizen gevalletje weer. Continue blijft men bij ieder denkbaar produkt opzoek naar verbeteringen. Een gratis tip van mij zou zijn om de aluminium voetsteunen wat minder koud te laten aanvoelen. De Japanse badkamer is vaak niet zo behagelijk doordat er vaak geen centrale verwarming is. Hiermee is weer een tipje van de sluier opgelicht als we de geheimen van de hoge leeftijden eens proberen te ontrafelen. De toch al erg bewuste Japanner kan zijn soms erg lage vetpercentage dagelijks in de gaten houden. Na andere electronica is Tanita deze slimme weegschalen inmiddels ook aan het exporteren naar de vetter wordende westerse wereld. Of ben ik inmiddels gewoon vet laat met dit 'nieuws'

Bier, koffie en chocolade

Zal de gemiddelde Japanner op een warme zomer avond al sippend aan zijn Asahi Super Dry zich wel eens afvragen hoe het zit met de geschiedenis van zo'n biertje? Kleine kans lijkt me. In Japans gezelschap en onder genot van een biertje uiteraard gooi ik daarom de feiten soms maar eens op tafel. Japanners zijn een trots volk, maar een Nederlander die letterlijk onder de 'rook' van de Heineken brouwerij is opgegroeid doet daar niet voor onder. Wij Hollanders hebben door het VOC verleden ook met Japan al een lange (handels) relatie. Door die handel heeft Japan voor het eerst kennis gemaakt met genotsmiddelen als koffie, chocolade en bier. Ook de piano en biljard zijn door 'ons' geintroduceerd. Plus vele andere invloeden die een heus Rangaku (Nederlandkunde) heeft opgeleverd. Een opvallend detail aan de beroemde 'zwarte schepen' onderhandelingen in 1854 met de Amerikaanse gezagvoerder Perry is dat dit in het Nederlands gebeurde. Van Japans naar de voor hun enige bekende vreemde taal en vanuit het Nederlands naar Engels. Worldlingo was er blijkbaar nog niet :D. Nederlandse invloeden zijn tot op de dag van vandaag ook in de taal terug te vinden. Deze import is qua klank iets aangepast, maar de goede verstaander hoort het origineel in bijvoorbeeld 'biiru' of 'koohii'. Zeker als je het een paar keer achter elkaar uitspreekt. Opvallend is verder 'otenba' in het lijstje. Ontembaar dus dachten ze van die wilde vreemdelingen :D